Πύλη Ανδριανού

Η Πύλη του Αδριανού (ή Αψίδα του Αδριανού), είναι μνημειώδης πύλη που μοιάζει - σύμφωνα με ορισμένες απόψεις - με Ρωμαϊκή θριαμβική αψίδα. Κάλυπτε έναν αρχαίο δρόμο από το κέντρο της Αθήνας, προς ένα συγκρότημα οικισμάτων στην ανατολική πλευρά της πόλης, στο οποίο συμπεριλαμβανόταν ο Ναός του Ολυμπίου Διός.

Θεωρήθηκε πως η πύλη αυτή κατασκευάστηκε για να εορταστεί η άφιξη (adventus) του Ρωμαίου Αυτοκτράτορα Αδριανού και για να τιμηθεί για τις πολλές ευεργεσίες του στη πόλη, με την ευκαιρία της αφιέρωσης παρακείμενου ναού το 131 με 132 μ.Χ. Δεν είναι σίγουρο για το ποιός ανέθεσε την κατασκευή της πύλης, αν και είναι πιθανόν πως πολίτες της Αθήνας ή άλλοι Έλληνες ήταν υπεύθυνοι για την κατασκευή και το σχεδιασμό της. Υπήρχαν δύο επιγραφές στην πύλη, στις αντίθετες κατευθύνσεις, οι οποίες έχριζαν Θησέα και Αδριανό ως τους ιδρυτές της Αθήνας. Αν και είναι ξεκάθαρο πως οι επιγραφές τιμούσαν τον Αδριανό, παραμένει αβέβαιο αν αναφέρονται στην πόλη ως μία ή αν χωρίζουν τη πόλη σε δύο τμήματα (την παλαιά και την καινούρια). Η αρχική ιδέα, πάντως, πως η πύλη βρισκόταν πάνω στο αρχαίο τείχος της πόλης, και χώριζε τα παλαιά με τα νέα τμήματα της πόλης, έχει αποδειχθεί ως εσφαλμένη από επιπλέον ανασκαφές. Η πύλη βρίσκεται 325 μ. νοτιοανατολικά της Ακρόπολης.

Ολόκληρο το μνημείο είναι κατασκευασμένο από Πεντελικό μάρμαρο. Πεντελικό μάρμαρο χρησιμοποιήθηκε στον Παρθενώνα αλλά και σε άλλα σημαντικά κτίρια της Αθήνας, αν και η ποιότητα του μπορεί να διαφέρει σημαντικά. Το μάρμαρο που χρησιμοποιήθηκε στην πύλη είναι χαμηλότερης ποιότητας και είχε περισσότερα εγκλείσματα από αυτό που χρησιμοποιήθηκε στα καλύτερα Αθηναϊκά κτίρια. Η πύλη κατασκευάστηκε χωρίς τη χρήση τσιμέντου η κονιάματος μαρμάρου, και χρησιμοποιήθηκαν σφιγκτήρες για τη σύνδεση των λίθων. Έχει ύψος 18 μέτρα, μήκος 13,5 μ. και πλάτος 2,3 μ. Ο σχεδιασμός της είναι πλήρως συμμετρικός και από τις δύο πλευρές. Το κάτω μέρος μιμείται τις Ρωμαϊκές αψίδες, ενώ το πάνω μέρος τα αρχαιοελληνικά πρόπυλα.